Η Ανάλυση Ροής Υλικών είναι η μεθοδολογία που επιτρέπει την εκτίμηση των εισροών των εκροών των εσωτερικών ροών και των αποθεμάτων των πρώτων υλών και των ημιτελών προϊόντων σε ένα προκαθορισμένο σύστημα.
Οποιοδήποτε σύστημα μπορεί να καθοριστεί από την αποσαφήνιση των ορίων του. Η Ανάλυση Ροής Υλικών λειτουργεί σε οποιοδήποτε σύστημα. Μπορεί να εφαρμοστεί σε εθνικά, τοπικά συστήματα αλλά και σε επιχειρήσεις και οργανισμούς.
Σαν υλικά θα μπορούσαμε να ορίσουμε οποιαδήποτε μορφή ύλης που χρησιμοποιείται ή προκύπτει από την παραγωγική διαδικασία. Για παράδειγμα οποιαδήποτε ουσία, πρώτη ύλη, βασικά υλικά, ημιτελή προϊόντα ή παραπροϊόντα, υγρά- στερεά απόβλητα και εκπομπές στην ατμόσφαιρα. Σαν υλικό συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται και η ενέργεια.
Η Ανάλυση Ροής Υλικών είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την συστηματική παρακολούθηση της απόδοσης διεργασιών και για την ανάδειξη τάσεων στην παραγωγική διαδικασία. Διευκολύνει τον εντοπισμό των υλικών που «χάνονται» υπό την μορφή αποβλήτων και παρόμοιες απώλειες που δεν μπορούν να φανούν με τα κλασικά συστήματα διαχείρισης.
Ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους για την εφαρμογή της Α.Ρ.Υ. είναι η αποτύπωση ισοζυγίων μάζας για συγκεκριμένα υλικά. Η ανάλυση και καταγραφή για συγκεκριμένες ουσίες (όπως τα τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα) είναι υποχρεωτική για κάποιες εταιρίες προκειμένου να αποκτήσουν τις απαραίτητες άδειες λειτουργίας.
Ανεξαρτήτως του αν η εταιρία σας ενδιαφέρεται πρωτίστως για την προστασία του περιβάλλοντος ή για την μείωση του κόστους παραγωγής πρέπει να έχετε απόλυτο έλεγχο της ροής των υλικών που εισέρχονται στο σύστημά σας.
Η ανάλυση ροής των υλικών και της ενέργειας μπορεί να σας βοηθήσει να βελτιστοποιήσετε την παραγωγική σας διαδικασίας. Η βελτιστοποίηση αυτή μακροπρόθεσμα θα φέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στην επιχείρησή σας ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι αρνητικές επιδράσεις της δραστηριότητάς σας στο περιβάλλον.
Από τη στιγμή που επιλέξετε τις πληροφορίες που σας ενδιαφέρουν θα μπορείτε να:
Το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνετε είναι να καθορίσετε επακριβώς τις ανάγκες σας σε πληροφορίες. Οι ανάγκες αυτές εξαρτώνται από ποιες είναι οι προτεραιότητές σας. Αν θέλετε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα της ρύπανσης της εταιρίας σας προς το περιβάλλον οι πληροφορίες που θα χρειαστείτε θα είναι διαφορετικές από αυτές που θα χρειαζόσασταν αν προτεραιότητά σας ήταν η μείωση των χρησιμοποιούμενων υλικών στην παραγωγική σας διαδικασία.
Μόλις συγκεκριμενοποιήσετε τις απαιτήσεις σας θα είναι πιο εύκολο να αναζητήσετε τις πληροφορίες που χρειάζεστε. Για μια ολοκληρωμένη Α.Ρ.Υ. θα χρειαστεί να καταγράψετε λεπτομερώς και να κατηγοριοποιήσετε όλες τις εισροές και εκροές (bill of materials) και τις διεργασίες της παραγωγικής σας διαδικασίας. Θα χρειαστεί να εμπλέξετε σε αυτή τη διαδικασία τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη γνώση των διεργασιών της εταιρίας σας (π.χ. μηχανικούς παραγωγής), αλλά και εξωτερικούς συμβούλους εξειδικευμένους στον τομέα που δραστηριοποιείστε.
Μετά την καταγραφή των διεργασιών θα πρέπει να «σπάσετε» την κάθε διεργασία σε όσο πιο απλό επίπεδο πληροφορίας μπορείτε (process breakdown) και να ελέγξετε τα ισοζύγια υλικών και ενέργειας για κάθε μια διεργασία που αναλύσετε.
Όταν κάνετε την βασική καταγραφή που περιγράφεται παραπάνω θα έχετε μια λεπτομερή εικόνα της λειτουργίας της επιχείρησής σας και θα μπορέσετε να εντοπίσετε που μπορούν να γίνουν επεμβάσεις για την εξοικονόμηση πόρων και τη μείωση των ρύπων.
Τέλος επιβάλλεται να εγκαταστήσετε κάποιο ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής των ισοζυγίων υλικών και ενέργειας ώστε να παρακολουθείτε συστηματικά τις διακυμάνσεις κατά την παραγωγική σας διεργασία και να επεμβαίνετε διορθωτικά όπου κρίνετε απαραίτητο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εξειδικευμένα λογισμικά ERP (Enterprise Resource Planning), ή απλές εφαρμογές γραφείου όπως λογιστικά φύλλα ή βάσεις δεδομένων.
Βιομηχανική Οικολογία και Ανάλυση Ροής Υλικών- Βασική ιδέα, η σχέση τους με την πολιτική της εταιρίας σας και μελέτες περίπτωσης:
Bringezu, S. (2003) Industrial Ecology and Material Flows Analysis. Basic concepts, policy relevance and some case studies. In D. Bourg and S. Erkman (eds.). Perspectives on Industrial Ecology: 20-34. Greenleaf Publishing. Retrieved 3 Feb. 2005
http://www.Greenleafpublishing.com/pdfss/iebring.pdf
Δείκτες Ροή Υλικών στις Περιβαλλοντικές Εκθέσεις:
Spangenberg J.; Femia A.; Hinterberger F.; Schutz H. (1999) Material Flow-based Indicators in Environmental Reporting, EEA Environmental Issues Series No 14. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Retrieved 10Feb 2005
http:// reports.eea.eu.int/environmental_issue_report_1998_14/en/issue_14.pdf