Οι Περιβαλλοντικοί έλεγχοι είναι ένα διαχειριστικό εργαλείο για την εξακρίβωση του κατά πόσο η επιχείρησή σας συμμορφώνεται με την περιβαλλοντική νομοθεσία ή/ και με τις κατευθυντήριες οδηγίες της διοίκησης. Με άλλα λόγια ο περιβαλλοντικός έλεγχος διαπιστώνει σε ποιο βαθμό το αντικείμενο που ελέγχεται πληροί τα κριτήρια του ελέγχου.
Πιθανώς η επιχείρησή σας να έχει κάποιο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, ή να αποφάσισε να συμμορφωθεί με τα όρια ρύπων που θέτει ο κλάδος ή το επιμελητήριό σας. Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον περιβαλλοντικό έλεγχο για να διαπιστώσετε αν όντως πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτονται από τον κλάδο ή την πολιτική της εταιρίας σας. Δεδομένου ότι η επιχείρησή σας πρέπει να συμμορφωθεί με κάποιες από τις περιβαλλοντικές διατάξεις, επιβάλλεται κάποιου είδους έλεγχος για την απόδειξη της συμμόρφωσης. Μόνο με τον περιβαλλοντικό έλεγχο θα αποκαλύψετε τις αδυναμίες τις παραγωγικής σας διαδικασίας και θα μπορέσετε να τις διορθώσετε. Αν επίσης εξετάζετε το ενδεχόμενο εγκατάστασης επισήμως αναγνωρισμένου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι σημαντικό να ρυθμίσετε οι ίδιοι συστηματικούς εσωτερικούς περιβαλλοντικούς ελέγχους που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του προτύπου που επιλέξατε. Αν για παράδειγμα επιλέξετε να πιστοποιήσετε το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης της επιχείρησής σας κατά τα πρότυπα EMAS ή ISO 14001 οι παραπάνω έλεγχοι είναι απαραίτητοι.
Για τη διεξαγωγή ενός περιβαλλοντικού ελέγχου θα πρέπει να ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα:
Το κόστος και η διάρκεια των περιβαλλοντικών ελέγχων εξαρτώνται από το ποιος διεξάγει τον έλεγχο (εσωτερικός/ εξωτερικός ελεγκτής), από το σκοπό του ελέγχου και τον όγκο των εξεταζόμενων δεδομένων. Πιθανώς να είναι πιο συμφέρον να εκπαιδεύσετε το προσωπικό σας για τη διεξαγωγή των ελέγχων από το να πληρώνετε συνεχώς εξωτερικούς ελεγκτές. Εκτός από την τήρηση των αρχείων και πληροφοριακή υποδομή δεν εντοπίζεται ανάγκη για περαιτέρω πόρους.
Κατά τη διάρκεια του 2003 διεξάχθηκε έρευνα στο Βορειοανατολικό Αιγαίο στην οποία συμμετείχαν 15 μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στον κλάδο τροφίμων και ποτών. Η έρευνα έδειξε ότι μία στις τέσσερις επιχειρήσεις χρησιμοποιούσαν τους περιβαλλοντικούς ελέγχους για την εφαρμογή, την πιστοποίηση και τη συντήρηση κάποιου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι ο μέσος όρος των κερδών των εταιρειών που χρησιμοποιούσαν ελέγχους για τη μέτρηση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο των εταιρειών που δεν υποστήριζαν κάποια συγκεκριμένη μέθοδο ελέγχου των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει τη χρησιμότητα του περιβαλλοντικού ελέγχου σαν εργαλείο στήριξης της εταιρικής περιβαλλοντικής πολιτικής με παράλληλα θετικά οικονομικά αποτελέσματα.
Μία μικρομεσαία εταιρεία υλικών συσκευασίας (Α) προσέλκυσε επενδυτές για τη συγκέντρωση κεφαλαίων με σκοπό την επέκταση των δραστηριοτήτων της. Κάποια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ιδιώτες έδειξαν ενδιαφέρον αναγνωρίζοντας επενδυτικές ευκαιρίες από τα σχέδια της εταιρείας (Α). Η καλλίτερη προσφορά έγινε από μία μεγάλη εταιρεία παραγωγής χαρτιού (Β). Ένα από τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν ήταν η αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία στην περιοχή που η εταιρεία (Α) είχε τις εγκαταστάσεις παραγωγής της. Για τη μείωση του επενδυτικού ρίσκου η εταιρεία (Β) ζήτησε περιβαλλοντικό έλεγχο της εταιρείας (Α) πριν την επένδυση και ετήσιους ελέγχους που θα διασφάλιζαν την συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ορίστηκε εξωτερικός ελεγκτής ο οποίος θα ανακοίνωνε τα αποτελέσματά του και στους δύο ενδιαφερόμενους.